Hiểu nhịp điệu hàng ngày của bạn

Bạn có biết rằng cơ thể của bạn có mạng đồng hồ nội bộ riêng không? Những đồng hồ sinh học này giúp bạn cảm thấy tỉnh táo vào ban ngày, đói vào giờ ăn và buồn ngủ vào ban đêm. Giữ chu kỳ hàng ngày của cơ thể (nhịp sinh học) đồng bộ là rất quan trọng đối với sức khoẻ của bạn.

Tiến sĩ Michael Sesma của NIH, một chuyên gia về sinh học nhịp điệu giải thích, “Nhịp sinh học là những yếu tố ảnh hưởng lớn trong cơ thể. Chúng ảnh hưởng đến hầu hết mọi khía cạnh sinh lý học của bạn bằng cách này hay cách khác. Học cách nhịp điệu được tạo ra là rất quan trọng để hiểu được sức khoẻ.”

Nhịp điệu tự nhiên hàng ngày của chúng ta đồng bộ với ánh sáng mặt trời. Một “đồng hồ gốc” trong não nhận được tín hiệu trực tiếp từ mắt và phối hợp tất cả các đồng hồ sinh học trong cơ thể. Ban ngày, nó gửi tín hiệu tới các vùng não khác để tạo ra các hormone giúp bạn tỉnh táo, tăng nhịp tim và cung cấp năng lượng cho bạn. Vào buổi tối, khi ít ánh sáng đi vào mắt của bạn, nó kích hoạt sản xuất một hormone gọi là melatonin. Melatonin làm cho bạn cảm thấy buồn ngủ và giúp bạn ngủ.

Sesma giải thích: “Nhiều chức năng và hoạt động hàng ngày bình thường của cơ thể bạn như ngủ, thức dậy, ăn uống, đi vệ sinh đều được định hình theo chu kỳ 24 giờ này.”

“Cài đặt” của đồng hồ sinh học của bạn được xác định bởi các gen cụ thể. Các cài đặt này có thể ảnh hưởng đến thân nhiệt, huyết áp, mức độ hoạt động, viêm (phản ứng bảo vệ cơ thể của bạn đối với thương tích hoặc nhiễm trùng), khả năng sinh sản, tâm trạng và chức năng não. Ngay cả thời điểm của các sự cố liên quan đến sức khoẻ có thể liên quan đến đồng hồ sinh học của bạn. Ví dụ, các cơn đau tim thường xảy ra vào buổi sáng sớm, khi mức hormone gọi là cortisol bắt đầu tăng như thường ngày.

Nhịp điệu hàng ngày cũng có thể ảnh hưởng đến thói quen ăn uống, tiêu hóa và chuyển hóa (cách cơ thể của chúng ta sử dụng và tích trữ năng lượng). Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng ăn trể vào buổi tối, gần với thời điểm melatonin được phóng thích, có thể phá vỡ nhịp điệu tự nhiên của cơ thể. Điều này có thể dẫn đến tăng mỡ trong cơ thể và tăng cân, vốn thường liên quan đến béo phì, bệnh tim và bệnh tiểu đường.

Thời điểm trong ngày cũng đã được chứng tỏ tác động đến hiệu quả và tác dụng phụ của một số loại thuốc, bao gồm cả những loại được sử dụng để điều trị ung thư.

Hãy thận trọng với cách bạn có thể đang thay đổi nhịp sinh học của bạn. Sesma cho biết: “Xã hội theo-giờ của chúng ta thách thức các đồng hồ bên trong của chúng ta. Có nhiều tình huống hiện đại có thể phá vỡ nhịp điệu của chúng ta, và một số có thể góp phần gây ra các vấn đề về sức khoẻ.”

Ví dụ, những người lao động theo ca phải làm việc sau khi mặt trời lặn là trái ngược với đồng hồ sinh học của họ. Họ có thể mệt mỏi trong công việc và gặp khó khăn, té ngã hoặc ngủ gục lúc ban ngày sau giờ làm việc. Các nghiên cứu cho thấy những người lao động theo ca tăng nguy cơ bệnh tim, rối loạn tiêu hoá, ung thư, trầm cảm, và các vấn đề sức khoẻ khác.

Đi du lịch qua các múi giờ khác nhau cũng có thể làm gián đoạn nhịp điệu hàng ngày của bạn. Bộ não có vấn đề khi điều chỉnh thời gian ban ngày đột ngột thay đổi, gây ra hội chứng lệch múi giờ (jet lag).

“Các nhà nghiên cứu đang xem xét thời điểm trong ngày và cách đồng bộ với đồng hồ cơ thể trong tất cả các lĩnh vực của sức khoẻ, thậm chí là thời điểm tốt nhất để phẫu thuật các bộ phận cụ thể của cơ thể,” Sesma nói. Những nghiên cứu này có thể dẫn đến những hiểu biết mới cho một loạt các rối loạn liên quan đến nhịp sinh học, từ mất ngủ và hội chứng lệch múi giờ đến bệnh tiểu đường.

Nguồn: NIH News in Health
https://newsinhealth.nih.gov/2018/04/tick-tock-your-body-clocks
Trần Thanh Xuân dịch