9 trong số 10 người trên toàn thế giới hít thở không khí ô nhiễm, nhưng nhiều quốc gia đang hành động
Mức độ ô nhiễm không khí vẫn ở mức cao nguy hiểm ở nhiều nơi trên thế giới. Dữ liệu mới từ Tổ chức Y tế Thế giới – WHO cho thấy 9 trong số 10 người hít thở không khí có chứa nhiều chất gây ô nhiễm. Các ước tính được cập nhật cho thấy số người chết 7 triệu người mỗi năm do ô nhiễm không khí trong nhà và ngoài trời gây ra.
Tiến sĩ Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng giám đốc WHO nói: “Ô nhiễm không khí đe dọa tất cả chúng ta, nhưng những người nghèo nhất và bị thiệt thòi nhất gánh chịu phần chính. Không thể chấp nhận rằng hơn 3 tỷ người – hầu hết trong số họ là phụ nữ và trẻ em – vẫn đang hít phải khói gây chết người mỗi ngày do sử dụng bếp và nhiên liệu gây ô nhiễm trong nhà của họ. Nếu chúng ta không hành động khẩn cấp về ô nhiễm không khí, chúng ta sẽ không bao giờ đến gần để đạt được sự phát triển bền vững. ”
7 triệu người chết mỗi năm
WHO ước tính khoảng 7 triệu người tử vong mỗi năm do tiếp xúc với các hạt mịn trong không khí ô nhiễm, xâm nhập sâu vào phổi và hệ tim mạch, gây ra các bệnh như đột quỵ, bệnh tim, ung thư phổi, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và nhiễm trùng đường hô hấp, bao gồm viêm phổi.
Chỉ riêng ô nhiễm không khí xung quanh đã gây ra khoảng 4,2 triệu ca tử vong trong năm 2016, trong khi ô nhiễm không khí trong nhà do nấu ăn với các chất đốt và công nghệ ô nhiễm đã gây ra ước tính khoảng 3,8 triệu ca tử vong trong cùng thời kỳ.
Hơn 90% tử vong do ô nhiễm không khí xảy ra ở các nước thu nhập thấp và trung bình, chủ yếu ở châu Á và châu Phi, tiếp theo là các nước có thu nhập thấp và trung bình của khu vực Đông Địa Trung Hải, châu Âu và châu Mỹ.
Khoảng 3 tỷ người – hơn 40% dân số thế giới – vẫn không tiếp cận với các chất đốt và công nghệ nấu ăn sạch trong nhà của họ, vốn là nguồn ô nhiễm không khí trong nhà chủ yếu. WHO đã theo dõi ô nhiễm không khí trong nhà trong hơn một thập kỷ. Trong khi tỷ lệ tiếp cận chất đốt và công nghệ sạch đang tăng lên ở khắp mọi nơi, các cải tiến thậm chí còn không theo kịp tốc độ tăng dân số ở nhiều nơi trên thế giới, đặc biệt là ở vùng hạ Sahara Châu Phi.
WHO công nhận rằng ô nhiễm không khí là một yếu tố nguy cơ quan trọng đối với các bệnh không lây nhiễm (NCDs), gây ra ước tính một phần tư (24%) số người trưởng thành chết vì bệnh tim, 25% đột quỵ, 43% do bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và 29% do ung thư phổi.
Nhiều quốc gia khác đang hành động
Hơn 4300 thành phố ở 108 quốc gia hiện nay được đưa vào cơ sở dữ liệu chất lượng không khí xung quanh của WHO, khiến cho cơ sở dữ liệu này trở nên sâu rộng nhất thế giới. Kể từ năm 2016, hơn 1000 thành phố đã được thêm vào cơ sở dữ liệu của WHO, cho thấy nhiều quốc gia đang đo lường và hành động để giảm ô nhiễm không khí hơn bao giờ hết. Cơ sở dữ liệu thu thập nồng độ trung bình hàng năm của các hạt mịn (PM10 và PM2.5). PM2.5 bao gồm các chất gây ô nhiễm, như sulfat, nitrat và carbon đen, vốn gây ra những nguy cơ to lớn nhất đối với sức khỏe con người. Các khuyến nghị về chất lượng không khí của WHO kêu gọi các nước giảm ô nhiễm không khí xuống các giá trị trung bình hàng năm là 20 μg/m3 (đối với PM10 ) và 10 μg/m3 (đối với PM25).
Tiến sĩ Maria Neira, Giám đốc Phòng Y tế Công cộng, Yếu tố Môi trường và Xã hội của WHO cho biết: “Nhiều đại đô thị trên thế giới vượt quá mức độ chất lượng không khí theo hướng dẫn của WHO hơn 5 lần, gây nguy cơ lớn cho sức khỏe con người. Chúng ta đang chứng kiến sự quan tâm chính trị gia tăng về thách thức y tế công cộng toàn cầu này. Sự gia tăng các thành phố ghi lại dữ liệu ô nhiễm không khí phản ánh sự quyết tâm trong việc đánh giá và theo dõi chất lượng không khí. Hầu hết sự gia tăng này đã diễn ra ở các nước có thu nhập cao, nhưng chúng ta hy vọng sẽ nhìn thấy những nỗ lực theo dõi tương tự trên toàn thế giới.”
Trong khi các dữ liệu mới nhất cho thấy mức độ ô nhiễm không khí xung quanh vẫn còn nguy hiểm cao ở hầu hết các nơi trên thế giới, chúng cũng cho thấy một số tiến bộ tích cực. Các quốc gia đang áp dụng các biện pháp để giải quyết và làm giảm ô nhiễm không khí từ các hạt. Ví dụ, chỉ trong hai năm, Dự án Pradhan Mantri Ujjwala Yojana của Ấn Độ đã cung cấp cho khoảng 37 triệu phụ nữ sống dưới mức nghèo khổ các kết nối LPG miễn phí để hỗ trợ họ chuyển sang sử dụng năng lượng sạch trong nhà. Thành phố Mexico đã cam kết tiêu chuẩn xe cộ sạch hơn, bao gồm cả việc chuyển sang các xe buýt không có khói đen và cấm sử dụng xe diesel cá nhân vào năm 2025.
Các nguồn ô nhiễm không khí chủ yếu từ các hạt bao gồm việc sử dụng năng lượng không hiệu quả của các hộ gia đình, các ngành công nghiệp, nông nghiệp, giao thông, và các nhà máy điện đốt than. Ở một số vùng, cát và bụi sa mạc, đốt rác và phá rừng là các nguồn gây ô nhiễm không khí bổ sung. Chất lượng không khí cũng có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố tự nhiên như địa lý, khí tượng và mùa.
Ô nhiễm không khí không biết đến biên giới. Cải thiện nhu cầu chất lượng không khí đã duy trì và phối hợp hành động của chính phủ ở mọi cấp. Các nước cần làm việc cùng nhau về các giải pháp giao thông bền vững; sản xuất và sử dụng năng lượng tái tạo, xử lý chất thải hiệu quả hơn. WHO làm việc với nhiều lĩnh vực bao gồm giao thông và năng lượng, quy hoạch đô thị và phát triển nông thôn để hỗ trợ các nước giải quyết vấn đề này.
Các phát hiện chính:
- WHO ước tính rằng khoảng 90% người trên toàn thế giới hít thở không khí ô nhiễm. Trong 6 năm qua, mức độ ô nhiễm không khí xung quanh vẫn ở mức cao và tương đối ổn định, với nồng độ giảm ở một số khu vực của châu Âu và châu Mỹ.
- Mức ô nhiễm không khí xung quanh cao nhất là ở khu vực Đông Địa Trung Hải và Đông Nam Á, với mức trung bình hàng năm thường vượt quá 5 lần giới hạn của WHO, tiếp theo là các thành phố có thu nhập thấp và trung bình ở châu Phi và Tây Thái Bình Dương.
- Châu Phi và một số khu vực Tây Thái Bình Dương thiếu dữ liệu ô nhiễm không khí nghiêm trọng. Đối với châu Phi, cơ sở dữ liệu hiện có chứa các số liệu PM của gấp hai lần số thành phố so với phiên bản trước, tuy nhiên dữ liệu chỉ được xác định đối với 8 trong số 47 quốc gia trong khu vực.
- Châu Âu có số lượng dữ liệu báo cáo của các địa điểm cao nhất.
- Nói chung, mức độ ô nhiễm không khí xung quanh là thấp nhất ở các nước có thu nhập cao, đặc biệt là ở châu Âu, châu Mỹ và Tây Thái Bình Dương. Tại các thành phố có thu nhập cao ở châu Âu, ô nhiễm không khí đã được chứng minh là làm giảm tuổi thọ trung bình từ 2 đến 24 tháng ở bất cứ nơi nào, tùy thuộc vào mức độ ô nhiễm.
“Các nhà lãnh đạo chính trị ở tất cả các cấp chính quyền, kể cả thị trưởng thành phố, hiện đang bắt đầu chú ý và hành động”, tiến sĩ Tedros nói thêm. “Tin tốt là chúng ta đang thấy ngày càng có nhiều chính phủ gia tăng quyết tâm theo dõi và làm giảm ô nhiễm không khí, cũng như hành động toàn cầu hơn từ ngành y tế và các lĩnh vực khác như giao thông, nhà ở và năng lượng.”
Năm nay, WHO sẽ triệu tập Hội nghị Toàn cầu về Ô nhiễm Không khí và Sức khỏe (30 tháng 10 – 01 tháng 11 năm 2018) để đưa các chính phủ và các đối tác cùng nhau nỗ lực cải thiện chất lượng không khí và chống biến đổi khí hậu.
http://www.who.int/airpollution/events/conference/en/
Nguồn: Tổ chức Y tế Thế giới
http://www.who.int/news-room/detail/02-05-2018-9-out-of-10-people-worldwide-breathe-polluted-air-but-more-countries-are-taking-action
Trần Thanh Xuân dịch