Ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ (Obstructive Sleep Apnea – OSA) là tình trạng ngưng thở lúc đang ngủ do đường thở bị hẹp hoặc đóng kín. Người lớn bị ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ thường quá cân nặng. Các triệu chứng thường gặp của ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ gồm có ngáy, ngưng thở trong lúc ngủ, thức giấc thường xuyên trong đêm và khó ngủ suốt đêm. Bệnh nhân ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ cũng thường mệt mỏi và buồn ngủ vào ban ngày. Buồn ngủ có thể gây tai nạn lao động, năng suất lao động kém và tai nạn xe cộ. Ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ cũng có thể tác động xấu đến tim và mạch máu (động mạch, tĩnh mạch và mao mạch).
Loại bệnh tim mạch nào tôi có thể mắc cùng với ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ?
Một số tình trạng tim mạch có thể xảy ra cùng với ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ không được điều trị. Thí dụ nếu bạn bị ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ, bạn nhiều khả năng bị tăng huyết áp hoặc khó kiểm soát huyết áp. Có khoảng 30% số người tăng huyết áp bị ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ. Nếu bạn bị ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ, xác suất 50% bạn cũng bị tăng huyết áp.
Trục trặc về nhịp tim có thể xảy ra, thí dụ như rung nhĩ và chậm nhịp tim. Người bệnh ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ nặng có khả năng bị rung nhĩ cao gấp bốn lần người bình thường. Nếu không điều trị ngưng thở lúc ngủ, rung nhĩ khó kiểm soát được. Như trong số người bị rung nhĩ đã điều trị, người không điều trị ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ có khả năng tái phát rung nhĩ cao hơn 25%.
Bệnh nhân ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ cũng có nhiều khả năng mắc bệnh động mạch vành. Bệnh động mạch vành xuất hiện khi các mạch máu nhỏ cung cấp máu và oxy cho tim bị hẹp lại. Động mạch vành hẹp có thể dẫn đến đột quị tim. Nếu bạn bị ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ nặng không được điều trị, bạn có khả năng đột quị tim cao gấp hai lần người không bị. Ngoài ra, tới 70% số lượng bệnh nhân nhập viện vì bệnh mạch vành mắc bệnh ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ. Nếu bạn bị suy tim, ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ có thể làm bệnh nặng hơn. Người bệnh ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ không được điều trị có thể phát sinh suy tim. Khả năng bị ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ cao nếu bạn suy tim.
Ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ gây bệnh tim bằng cách nào?
Lý do các bệnh nhân ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ phát sinh bệnh tim không được biết chính xác. Ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ khiến hô hấp của bạn thường xuyên ngưng lại, những lần ngưng này có nghĩa là bạn thực sự ngừng thở và điều này khiến bạn thức giấc ban đêm. Khi xảy ra ngưng thở, nồng độ oxy trong máu xuống thấp. Người ta cho rằng những lần nồng độ oxy xuống thấp trong lúc ngủ thường xuyên này làm tổn thương các mạch máu nuôi tim. Ngoài ra mỗi lúc như vậy, cơ thể yêu cầu tim đập nhanh hơn và huyết áp tăng cao. Ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ nặng cũng làm tăng gánh nặng của tim, khiến tim to ra. Tim to khiến tim nhận oxy ít hơn và hoạt động kém hiệu quả hơn.
Điều trị ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ có phải là điều trị bệnh tim?
Cách điều trị ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ thường gặp nhất là sử dụng một thiết bị cơ khí gọi là máy thở áp suất dương liên tục (continuous positive airway pressure – CPAP). Máy CPAP thổi khí vào một mặt nạ trùm khít lên mũi hoặc miệng. Khí này đi vào trong phổi và giữ đường thở không đóng lại trong lúc ngủ. Nó trị ngưng thở lúc ngủ, ngăn không cho nồng độ oxy trong máu xuống thấp trong lúc ngủ và cho phép bạn ngủ ngon. Sử dụng CPAP đều đặn về đêm theo chỉ định của thầy thuốc cũng làm giảm gánh nặng của tim. Nếu bạn bị rung nhĩ, CPAP cũng có thể kiểm soát được nhịp tim không đều của bạn. Nếu bạn bị cả ngưng thở lúc ngủ nặng lẫn tăng huyết áp, CPAP có lẽ sẽ giúp bạn kiểm soát được huyết áp.
Bệnh nhân thích nghi dần với máy CPAP. Người mang CPAP về đêm thường nói rằng họ có được giấc ngủ tốt nhất so với một thời gian dài trước đó. Tuy vậy có một số người không quen được với việc ngủ mang máy CPAP. Nếu gặp khó khăn, bạn hãy nói chuyện với chuyên gia giấc ngủ tại bệnh viện để được đặt mặt nạ mũi phải hoặc cả mặt và được cài đặt máy phù hợp với bạn. Có nhiều lý do rất chính đáng để thử và sử dụng CPAP mỗi đêm. Liệu pháp CPAP có thể giúp bạn kiểm soát các triệu chứng ngưng thở lúc ngủ và ngăn ngừa hoặc kiểm soát được các vấn đề của tim đi cùng với ngưng thở lúc ngủ, vốn thường rất nghiêm trọng và rút ngắn cuộc sống.
Nguồn: American Thoracic Society
http://patients.thoracic.org/information-series/index.php
Trần Thanh Xuân dịch