Ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ (Obstructive Sleep Apnea – OSA) là một vấn đề thường gặp tác động đến hô hấp của một người trong lúc ngủ. Người bị ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ có nhiều lần không khí không thể lưu chuyển bình thường vào hai phổi. Sự ngăn chận luồng không khí (nghẽn tắc) thường gây ra bởi xẹp các mô mềm trong thành sau của họng và lưỡi trong lúc ngủ.

Ngưng thở có nghĩa là không hô hấp. Trong ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ, bạn có thể ngưng hô hấp trong những lúc ngắn. Ngay cả khi bạn cố gắng hít thở, lưu lượng khí vào hai phổi ít hoặc không có. Những lúc thở (ngưng thở nghẽn tắc) có thể mất đi và tái hiện trong lúc ngủ và khiến bạn thức giấc sau một giấc ngủ bình thường. Ngưng thở thường xuyên có thể gây ra nhiều vấn đề. Dần dần, nếu không được điều trị, các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng có thể sinh ra.

Ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ thường gặp hơn ở người nam, nữ sau lúc mãn kinh và ở người quá tuổi 65. Ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ cũng có thể xảy ra ở trẻ em. Có một số nhóm người đặc biệt có nguy cơ phát sinh ngưng thở lúc ngủ. Người quá cân nhiều khả năng bị ngưng thở lúc ngủ hơn. Ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ có thể xảy ra ở người có amiđan hoặc VA lớn. Ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ cũng có thể xảy ra trong những gia đình có khổ người bình thường và ở người có một số loại hàm có vấn đề. Người có hàm có vấn đề khó giữ được phía sau họng mở ra. Vài tình trạng này được gọi là tật hàm nhỏ (micrognathia) và tật lùi hàm (retrognathia).

Triệu chứng ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ là gì?

Có nhiều dấu hiệu giúp bác sĩ biết được bạn bị ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ. Bạn có thể không biết mình bị ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ, nhưng những triệu chứng này dễ thấy hơn đối với vợ/chồng, các thành viên khác trong gia đình, hoặc bạn thân.

Các triệu chứng thường gặp bạn có thể có trong lúc ngủ:

+ Thường ngáy to và làm phiền người ngủ gần bạn. Ngáy có thể xuất hiện và mất đi nhiều lần suốt cả đêm.

+ Tiếng thở rống.

+ Những lần ngưng thở có thể được người nhìn bạn ngủ quan sát được.

+ Những cử động đột ngột hoặc giật giật.

+ Lắc lư và xoay trở không yên.

+ Thường xuyên thức giấc.

Các triệu chứng thường gặp bạn có thể có trong khi thức:

+ Thức dậy với cảm giác ngủ không đủ, ngay cả sau khi ngủ nhiều tiếng đồng hồ.

+ Nhức đầu vào buổi sáng.

+ Khô họng vào buổi sáng do hít thở qua miệng trong lúc ngủ.

+ Buồn ngủ trong ngày.

+ Mệt mỏi cả ngày.

+ Thay đổi tính tình, như là buồn vui thất thường và khó hòa hợp với người khác.

+ Kém trí nhớ hoặc không thể tập trung suy nghĩ.

Ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ có nguy hiểm không?

Thiếu ngủ có thể khiến bạn ngủ gục khi đang lái xe và gây tai nạn. Những giai đoạn ngưng thở, theo thời gian, gây ra tăng huyết áp, bệnh tim, đột quỵ hoặc chết sớm.

Làm thế nào tôi biết được tôi bị ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ?

Khi có những dấu hiệu ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ mô tả phía trên, bạn nên đến bác sĩ để được chẩn đoán. Hãy bàn bạc với bác sĩ về những vấn đề của bạn. Họ có thể từ những vấn đề bạn đang mắc phải này quyết định bạn có nên được xem xét thêm tại trung tâm theo dõi giấc ngủ hay không.

Ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ được chẩn đoán bằng một khảo sát gọi là đa ký giấc ngủ. Đa ký giấc ngủ thường được thực hiện tại một trung tâm theo dõi giấc ngủ, nơi bạn sẽ được xếp lịch ngủ suốt đêm. Trong lúc ngủ, hô hấp, nhịp tim, tình trạng giấc ngủ và nồng độ oxy sẽ được theo dõi.

Ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ được điều trị thế nào?

Ngưng thở lúc ngủ có thể được điều trị hữu hiệu và có một số cách để điều trị. Loại điều trị được đề nghị sẽ tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nặng nhẹ của ngưng thở lúc ngủ. Nếu ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ của bạn do quá cân, giảm cân có thể làm cho ngưng thở lúc ngủ biến mất hoàn toàn. Bạn có thể tránh uống rượu bia trong ít nhất 4 giờ trước khi đi ngủ. Nếu bạn ngủ nằm ngữa, bạn có thể sử dụng gối hoặc một cách nào khác để buộc bạn ngủ nằm nghiêng. Một số người may một quả banh quần vợt vào sau lưng áo ngủ để nhắc họ không nằm ngữa.

Áp suất dương đường thở liên tục (Continuous Positive Airway Pressure – CPAP) là một thiết bị thông dụng dùng điều trị hầu hết các tình trạng ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ. CPAP được một máy nén thổi khí (có oxy hoặc không có oxy) vào một mặt nạ lắp khít phía trên lỗ mũi và/hoặc miệng trong lúc ngủ. Luồng khí tác dụng như là một giá đỡ giữ đường hô hấp trên không bị xẹp, không cho nghẽn tắc và ngưng thở xảy ra. Áp suất khí được điều chỉnh đến một mức tốt nhất để kiểm soát ngưng thở. Thường một người mang CPAP sẽ nhận thấy ít ngáy hơn nhiều.

Có những thiết bị và những phẫu thuật có thể được thực hiện để điều trị ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ. Loại thiết bị hoặc phẫu thuật này tùy thuộc vào nguyên nhân ngưng thở. Một số thiết bị (gọi là thiết bị miệng) được mang trong miệng trong lúc ngủ có thể giữ đường thở của bạn mở ra. Hầu hết các thiết bị miệng hoạt động bằng cách đẩy hàm về phía trước hoặc giữ cho lưỡi không làm tắc họng. Các thiết bị miệng nhiều khả năng hiệu quả nhất đối với người bị ngưng thở lúc ngủ nhẹ và người không bị quá cân. Các thiết bị này được chế tạo riêng cho từng người và được lắp đặt dưới sự giám sát của một nha sĩ hoặc một phẫu thuật viên chuyên khoa.

Phẫu thuật có thể được đề nghị trong một số trường hợp. Khi amiđan hoặc VA khiến họng bị tắc, cắt amiđan có thể được đề nghị. Phẫu thuật cũng có thể hữu ích đối với người có hàm có vấn đề. Các phẫu thuật khác dành cho ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ hoặc là làm sạch mô phía sau họng hoặc đẩy lưỡi về phía trước. Tuy nhiên các phẫu thuật này không hữu hiệu bằng CPAP trong việc kiểm soát ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ của bạn và thường được dành cho những bệnh nhân điều trị với CPAP thất bại.

Nguồn: American Thoracic Society
http://patients.thoracic.org/information-series/en/resources/obstructive-sleep-apnea.pdf
Trần Thanh Xuân dịch