Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (Chronic Obstructive Pulmonary Disease – COPD) có thể gây khó thở, mệt mỏi, tiết nhiều đàm và ho. Nhiều người bệnh COPD mắc hầu hết, nếu không nói tất cả, các dấu hiệu và triệu chứng này.

 

Tại sao khó thở là một triệu chứng của COPD?

Khó thở là một triệu chứng thường gặp của COPD do tắc nghẽn trong đường thở khiến cho việc hít vào và thở ra khỏi phổi trở nên khó khăn. Điều này gây ra cảm giác khó thở. Thật không may, người ta cố gắng tránh khỏi cảm giác khó thở bằng cách ngày càng thụ động hơn. Kế hoạch này ban đầu có thể hiệu quả, nhưng theo thời gian nó dẫn đến một vòng lẩn quẩn: tránh vận động dẫn đến hư người và điều này lại dẫn đến càng khó thở hơn khi vận động.

 

Tôi có thể làm được gì để điều trị khó thở?

Nếu khó thở của bạn là hậu quả của COPD, bạn có thể làm một số việc sau:

+ Sử dụng tất cả các loại thuốc một cách đều đặn theo toa bác sĩ. Nếu bạn nghĩ các thuốc của bạn không giúp bạn bớt khó thở, hãy nói chuyện với thầy thuốc, nhưng không được ngưng thuốc.

+ Khởi động một chương trình thể dục thể thao đều đặn để tăng cường sức lực của bạn.

+ Học cách thở theo nhịp và các cách hô hấp hiệu quả hơn khi vận động.

Các chương trình phục hồi chức năng hô hấp đưa ra một chương trình thể dục và dạy bạn cách kiểm soát khó thở. Các nhóm hỗ trợ hô hấp đưa ra nhiều thông tin tổng quát hơn.

 

Khi nào tôi nên gọi cho thầy thuốc về khó thở của tôi?

Nếu bạn mới bị khó thở, hoặc khi khó thở trở nặng vì lý do không rõ, hãy gọi thầy thuốc của bạn. Hãy mô tả cho thầy thuốc biết khi nào khó thở bắt đầu, nó kéo dài trong bao lâu và điều gì làm nó nhẹ hơn hoặc nặng hơn.

 

Mệt mỏi có phải là một triệu chứng của COPD?

Mệt mỏi là một triệu chứng thường gặp của COPD. Mệt mỏi khiến cho người ta không hăng hái hoạt động, dẫn đến mất nhiều năng lượng hơn, sau đó mệt mỏi hơn. Khi vòng xoáy này bắt đầu, đôi khi khó mà phá vỡ nó.

 

Tôi có thể làm gì để nâng mức năng lượng của mình?

Nếu bạn và thầy thuốc thấy rằng sự mệt mỏi của bạn là do COPD, hãy bắt đầu một chương trình thể dục thể thao đều đặn để tăng cường sức lực. Hãy học cách thở theo nhịp và các phương pháp hít thở ít gắng sức hơn trong khi vận động. Hãy xem xét việc đến với một nhóm hỗ trợ hô hấp hoặc ghi tên vào một chương trình phục hồi chức năng hô hấp.

 

Khi nào tôi nên gọi thầy thuốc về sự mệt mỏi của tôi?

Hãy gọi thầy thuốc khi sự mệt mỏi bất ngờ không mất đi. Mô tả lúc nào mệt mỏi bắt đầu, nó kéo dài bao nhiêu lâu và điều gì khiến cho mệt mỏi giảm đi hoặc tăng lên.

 

Có phải tiết nhiều đàm là một triệu chứng của COPD?

Nhiều đàm có thể là một triệu chứng của COPD. Bình thường đường hô hấp sản sinh vài chục gram chất nhầy một ngày. Cần phải có chất nhầy để giữ đường hô hấp ẩm ướt. Chất nhầy này bình thường được nuốt vào dù bạn không biết mình đang nuốt. Tuy nhiên, khi phổi bị nhiễm trùng hoặc bị kích thích, chúng cố gắng tự bảo vệ bằng cách sản xuất nhiều chất nhầy hơn bình thường, thường khi khiến bạn ho.

 

Tôi có nên quan sát đàm tôi đã khạc ra?

Đàm cần được khạc ra và bạn cần quan sát nó. Nuốt một ít đàm không gây ra vấn đề gì cho sức khỏe, nhưng quan sát đàm của bạn có thể cho bạn biết cái gì đang xảy ra trong phổi của bạn. Tốt nhất là khạc đàm ra một khăn giấy để bạn có thể biết được màu sắc, độ nhầy và số lượng đàm. Nên mô tả đàm của bạn cho thầy thuốc.

 

Cách nào tôi làm giảm số lượng chất nhầy sinh ra trong phổi?

Nếu bạn hút thuốc, hãy ngưng hút. Mọi người nên tránh khói thuốc là và hạn chế phơi nhiễm với các thứ khác có thể kích thích phổi như là chất ô nhiễm và chất nặng mùi (sơn, chất tẩy và dầu thơm). Ngoài việc tránh chất kích thích, các loại thuốc như thuốc dãn phế quản, thuốc ho (khiến cho đàm dễ bị khạc ra ngoài – expectorants), thuốc long đàm (làm loãng đàm – mucolytics) và các thuốc kháng sinh (để điều trị nhiễm trùng phổi) có thể được sử dụng.

 

Khi nào tôi nên gọi bác sĩ về những thay đổi trong đàm?

Đối với người mắc bệnh COPD, quan trọng là phải liên lạc với thầy thuốc ngay sau khi nhận thấy một thay đổi trong đàm của bạn. Thông thường, một thay đổi về màu sắc, độ nhầy và/hoặc số lượng đàm là một dấu hiệu cho biết có gì đó bất thường trong phổi của bạn. Hãy gọi cho thầy thuốc nếu bạn khạc ra máu hoặc đàm có màu vàng đậm hoặc xanh lá cây.

 

Ho có phải là một triệu chứng của COPD?

Ho là một triệu chứng thường gặp của COPD. Ho có thể là kết quả của việc phổi cố gắng loại bỏ chất nhầy dư thừa hoặc nó là một cách để đường hô hấp tự bảo vệ khỏi chất kích thích bị hít vào. Ho là một việc tốt khi nó đẩy đàm ra khỏi phổi, bởi vì nếu đàm ứ nhiều trong đường hô hấp, nó có thể ngăn không cho oxy vào trong máu hoặc có thể gây ra viêm phổi. Vì lý do đó, thầy thuốc có thể không cho thuốc để ngăn bạn ho.

 

Tôi có thể làm gì để ngừng ho?

Ho do hút thuốc có lẽ sẽ ngưng khi bạn ngưng hút thuốc. Ho do các chất kích thích đôi khi có thể kiểm soát được bằng thuốc ho dạng giọt. Uống nhiều nước, làm loãng đàm, có thể hữu ích khi đàm đặc và dính. Nếu nước không làm giảm ho, các trị liệu khác bao gồm thuốc dãn phế quản, thuốc ho và thuốc tan đàm có thể được sử dụng. Ho khiến khó thở tăng lên có thể cần dùng đến thuốc dãn phế quản dạng hít (để mở rộng đường hô hấp) hoặc steroid dạng hít (để làm giảm sưng đường hô hấp). Ho mà không có đàm hoặc trở nặng và khó kiểm soát có thể được kiểm soát bằng các thuốc ức chế ho do thầy thuốc của bạn kê toa.

 

Khi nào tôi nên gọi cho thầy thuốc về ho của tôi?

Hầu hết ho không nguy hiểm. Bạn nên gọi cho thầy thuốc nếu bạn nhận thấy bất cứ dấu hiệu nào sau đây: ho không rõ nguyên nhân; ho dữ dội; ho khiến bạn bị xóa trí nhớ một đoạn (black out).

 

Nguồn: American Thoracic Society
http://patients.thoracic.org/information-series/en/resources/signs-and-symptoms-of-copd.pdf
Trần Thanh Xuân dịch