Loại bếp lò cứu mạng cho người nghèo

Trong suốt nhiều năm, các kỹ sư và các chuyên gia phát triển đã thiết kế ra các dạng bếp lò nhằm giảm thiểu khói khiến cho quá trình nấu nướng trở nên an toàn hơn. Nhưng một loại bếp lò mới mang tên BioLite của nhóm kỹ sư New York hiện tại đã tuyên bố rằng nó đã cắt giảm hơn 90% thời gian đun nấu, đồng thời nhiệt từ lò còn có khả năng để sạc pin điện thoại hay thắp sáng bóng đèn trong vài giờ. Giờ đây, họ đang đặt cược công nghệ ưu tú của mình trong việc cứu mạng sống cho các cộng đồng dân cư nông nghiệp, túng thiếu trên khắp toàn cầu.

Mỗi ngày, ước tính có khoảng 3 tỷ người trên hành tinh sử dụng bếp lửa để đun nấu thức ăn tại nhà của mình. Theo nghiên cứu về Gánh nặng bệnh tật toàn cầu (GBD) năm 2010 thì mỗi năm, trong quá trình đun nấu thức ăn, khói bếp dày đặc là nguyên nhân chính đã cướp đi mạng sống của 4 triệu người. Nghiên cứu cho thấy, khói bếp nấu ăn thậm chí còn độc hại hơn so với việc hút 2 gói thuốc lá mỗi ngày. Ngoài ra, bồ hóng từ những bếp lò đã thải ra không khí nhiều carbon đen hơn so với toàn bộ hoạt động giao thông trên khắp thế giới.

Không thải khói

Nhiều loại bếp truyền thống thường thải khói dày đặc vì nhiên liệu không có đủ ôxy để cháy và quy trình nấu nướng này thường xuyên tạo ra các phụ phẩm độc hại như carbon monoxide và bồ hóng. Nhưng với cấu trúc của bếp lò BioLite thì có hẳn một cái quạt để đẩy không khí sạch luân chuyển khắp bếp trong quá trình đun nấu khiến cho nhiên liệu được đốt cháy hoàn toàn, nhiệt nóng kéo dài hơn và không thải khói độc ra môi trường xung quanh. Theo đó, chiếc lò BioLite được trang bị một “máy phát điện nhiệt điện”, hoạt động bằng chính hơi nóng của ngọn lửa, do đó chiếc lò này có thể dùng tại các cộng đồng chưa có điện. Ông Jonathan Cedar khẳng định: “So với các loại bếp đơn giản nhất – những chiếc bếp không có gắn quạt để cải thiện khói thải – bếp của chúng tôi thường tốt từ 4 đến 6 lần so với chúng”.

Loại bếp lò cứu mạng cho người nghèo 1
 Bếp lò mới của hãng BioLite có thể tạo ra nhiệt năng làm sáng bóng đèn hay sạc điện thoại di động.

Mang tính giáo dục cao

Bất chấp nhu cầu khổng lồ đối với loại bếp lò BioLite, công ty này vẫn đang đối mặt với một thách thức lớn. Thị trường cho nó còn khá non trẻ. Trong năm 2013 này, ACE đã sản xuất khoảng 15.000 bếp lò và thậm chí các nhà sản xuất lớn hơn tạo ra những bếp lò rẻ hơn thì khả năng bán chúng chỉ nằm trong ngưỡng từ 75.000 chiếc/năm – 100.000 chiếc/năm.

Hiện nay, chiến lược mới của BioLite là đánh vào khách nam giới vì trong các cộng đồng châu Phi, nam giới thường đóng vai trò trụ cột, kiếm tiền về lo cho cả gia đình. Ông Ethan Kay giải thích: “Muốn làm cho người dân tiếp cận với sản phẩm mới thì cần phải giáo dục cho họ về các lợi ích của sản phẩm mới, mô tả cách thức mà bếp mới hoạt động như thế nào và điều quan trọng là các ông chồng phải thực sự hiểu rằng nó là vật dụng thiết thực cho gia đình họ. Ngay cả khi bếp lò mới không có chức năng sạc pin thì ông Ruben Walker, đồng sáng lập của ACE vẫn lạc quan khi nói rằng người tiêu dùng sẽ thoải mái hơn khi nấu bằng loại lò không khói này. Ông Ruben Walker trình bày: “Khách hàng thường mở to mắt khi nhìn thấy sản phẩm mới của chúng tôi. Người nghèo không muốn bỏ tiền để mua rác và họ không thích bị ai đó nói về hoàn cảnh nghèo của mình. Không hẳn là quá khó để chuyển đổi mục đích sử dụng của họ”.

Nâng cao sức khỏe phụ nữ

Ngay cả khi khách hàng không có đủ tiền để mua bếp thì họ vẫn có cơ may được nhận nó về xài. Theo ông Ruben Walker, bếp lò của ACE hiện đang có giá bán từ 70-100USD (tương đương 44 bảng Anh đến 62 bảng Anh), nhưng cái giá vừa túi tiền của người nghèo có lẽ vào khoảng gần 20USD. Bà Jennifer Tweddell, Quản lý về tác động đầu tư và tài chính carbon tại tổ chức Liên minh bếp lò sạch toàn cầu (GACCS) cho biết, các công ty có thể sử dụng các khoản tín dụng carbon để làm cho giá bếp lò trở nên phải chăng hơn. Các tín dụng carbon là thứ mà những công ty và tổ chức phải trả khi thải carbon vào không khí. Một tín dụng trị giá 1 tấn carbon dioxide và mức giá tín dụng này được áp dụng trong thị trường carbon. Bà Jennifer Tweddell phân tích: “Những điều kiện thị trường carbon hiện nay tỏ ra khá thích hợp đối với những công ty này. Tín dụng carbon đun nấu đã mang lại những lợi ích đáng kể. Có một lợi ích sinh kế tiềm năng, bởi vì các gia đình đã giảm thiểu tỷ trọng thu nhập của họ, khi họ đã tốn quá nhiều thời gian cho việc đi tìm kiếm nhiên liệu đốt. Sức khỏe của người sử dụng được đảm bảo tùy vào sự giải phóng khói trong bếp lò và phần nhiều là phụ nữ được hưởng lợi”.
NGUYỄN THANH HẢI (Theo BBC NEWS, 9/2013)