Hầu hết thông tin về suyễn trong bài này áp dụng cho cả trẻ em lẫn người lớn. Nhưng có một số khác nhau và một số quan ngại đặc biệt về suyễn ở trẻ em.
Chẩn đoán hen suyễn ở trẻ nhỏ
Hầu hết trẻ em bị suyễn phát sinh các triệu chứng đầu tiên trước lúc 5 tuổi. Tuy nhiên, suyễn ở trẻ nhỏ có thể khó chẩn đoán. Đôi khi khó mà nói được trẻ có bị suyễn hay không, hoặc có bị một tình trạng khác hay không bởi vì các triệu chứng của cả hai có thể tương tự.
Trẻ nhỏ có các đợt khò khè khi cảm cúm hoặc nhiễm trùng hô hấp không phải tất cả đều tiếp diễn thành suyễn. Khò khè có thể bị gây ra khi đường hô hấp vốn nhỏ của trẻ bị viêm do bệnh. Đường hô hấp phát triển khi trẻ lớn lên, do đó khi ấy trẻ không còn khò khè khi bị cảm cúm.
Trẻ nhỏ thường xuyên bị khò khè do cảm cúm hoặc do nhiễm trùng hô hấp nhiều khả năng bị suyễn nếu:
+ cha hoặc mẹ bị suyễn
+ trẻ có các dấu hiệu dị ứng, bao gồm tình trạng dị ứng da
+ trẻ khò khè ngay cả lúc trẻ không bị cảm cúm hoặc bị nhiễm trùng nào khác
Để giúp bác sĩ nhi khoa chẩn đoán đúng, hãy sẵn sàng cung cấp thông tin về tiền sử hen hoặc dị ứng của gia đình, hành vi tổng quát của trẻ, kiểu thở và phản ứng với thức ăn hoặc các yếu tố kích phát dị ứng có thể có. Thăm dò chức năng hô hấp – thường được sử dụng để chẩn đoán xác định suyễn – là rất khó thực hiện ở trẻ nhỏ. Bác sĩ có thể thử dùng các thuốc suyễn từ 4 đến 6 tuần để xem chúng có tạo nên khác biệt trong các triệu chứng của con bạn không.
Trẻ em và thuốc suyễn
Như đối với bất cứ loại thuốc nào, không được để thuốc suyễn cho con bạn lấy được. Một người lớn có trách nhiệm nên theo dõi lúc trẻ em sử dụng thuốc cho đến khi bạn, con bạn và bác sĩ nhi khoa đồng ý rằng bé đủ trách nhiệm để xử lý một mình.
Trẻ em cỡ 3 tuổi có thể sử dụng ống hít với buồng hít nếu được chỉ dẫn phù hợp và được thực hành. Trẻ em gặp khó khăn khi sử dụng ống hít có thể sử dụng máy phun sương. Đó là một máy nhỏ chuyển thuốc suyễn thành sương, trẻ có thể thở vào qua mặt nạ.
Nếu con bạn phải sử dụng thuốc suyễn trong ngày đi học, hãy tiếp xúc với nhân viên y tế tại trường để soạn ra một kế hoạch. Hãy chắc chắn nhận được một bản kế hoạch hành động của con bạn. Hãy nhấp vào tips on communicating with the school để biết về suyễn của con bạn.
Hãy biết rằng đôi khi trẻ đang bị cơn suyễn kịch phát có thể không sử dụng được ống hít một cách hiệu quả bởi vì trẻ không thể hít vào đủ để đưa thuốc vào phổi. Nếu bạn nghi ngờ điều này xảy ra, hãy nhờ cấp cứu ngay lập tức.
Tránh các yếu tố kích phát suyễn
Các yếu tố kích phát suyễn của con bạn là gì? Nói chuyện với bác sĩ nhi và với con bạn về các yếu tố kích phát suyễn, và một số cách tránh xa chúng. Điều quan trọng phải giữ trong đầu là:
+ Khói thuốc lá thụ động là có hại với mọi người, nhất là trẻ em bị suyễn. Giữ nhà bạn và xe bạn không có khói thuốc, và cố gắng tránh xa nơi công cộng có khói thuốc. Nếu bạn hút thuốc, bây giờ là lúc bỏ thuốc vì con bạn. Hội Phổi Hoa Kỳ có thể giúp bạn.
+ Thú nuôi có lông có thể là một yếu tố kích phát đối với nhiều người. Suy nghĩ cẩn thận và thảo luận với bác sĩ nhi, trước khi nuôi một con chó, mèo hoặc chim trong nhà. Nếu bạn đã có một thú nuôi, bạn có thể cần phải thay đổi. Ít nhất giường của con bạn nên là chỗ không có thú nuôi.
+ Một yếu tố kích phát đối với trẻ em là thể dục thể thao. Nếu con bạn gặp khó khăn với thể thao hoặc hoạt động thể chất, hãy nói chuyện với bác sĩ về khả năng kê toa thuốc để sử dụng trước khi tập luyện. Cũng xem chừng phấn hoa và dự báo thời tiết trong vùng của bạn và hạn chế thời gian con bạn chơi ngoài trời vào ngày thời tiết xấu.
+ Hãy nhớ rằng con bạn không phải bao giờ cũng kiểm soát được môi trường của chính mình, và có thể cần bạn giúp đỡ.
Học các kỹ năng tự xử trí
Trẻ em hưởng lợi từ việc được phép tự xử trí suyễn của chính mình và tự chọn lựa khi trẻ phát triển đủ lớn. Nói chuyện với bác sĩ nhi và con mình về việc lập các mục đích xử trí cụ thể và tuân theo chúng mỗi lần thăm khám, bởi vì các mục đích nên thay đổi khi con bạn lớn lên.
Chương trình Open Airways For Schools của Hội Phổi Hoa Kỳ được soạn thảo để dạy trẻ em 8-11 tuổi cách xử trí suyễn của chúng và sống khỏe mạnh hơn, tích cực.
Một từ dùng đặc biệt về thiếu niên
Sự ngỗ nghịch và nhu cầu độc lập ở tuổi thiếu niên có thể đặc biệt khó khăn đối với trẻ bị suyễn và gia đình. Trẻ em đã tự xử trí suyễn một cách có trách nhiệm có thể bắt đầu có vấn đề với các triệu chứng. Điều này có thể do sự thay đổi hormone hoặc có thể do những thay đổi trong thái độ và hành vi của chúng.
Một số việc có thể gây khó khăn đối với thiếu niên con bạn như sau:
+ Cần được ‘bình thường’
Thiếu niên siêu nhạy cảm về bất kỳ việc gì chúng nghĩ làm cho chúng khác với bạn bè. Chúng có thể cảm thấy ‘không dễ chịu’ trong việc sử dụng thuốc. Chúng có thể lo lắng về việc có cơn suyễn giữa nơi công cộng. Hoặc chúng có thể gặp các yếu tố kích phát ở nhà bạn bè mà chúng không thoải mái xử lý. Bạn có thể giúp bằng cách khuyến khích thiếu niên con bạn nói chuyện về các suy nghĩ này. Và điều quan trọng là giữ được các mối giao tiếp cởi mở giữa bạn, bác sĩ và con bạn.
+ Hút thuốc lá
Hút thuốc lá và khói thuốc lá thụ động có thể gây ra cơn kịch phát hen đột ngột và nghiêm trọng. Nếu con bạn đã bắt đầu hút thuốc lá hoặc gần gủi với người hút thuốc lá, chúng sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc giữ suyễn của chúng trong vòng kiểm soát. Chương trình Not On Tobacco của Hội Phổi Hoa Kỳ có thể giúp người hút thuốc tuổi 14-19 cai nghiện nicotine. Người hút thuốc lá thiếu niên cũng có thể gọi điện thoại tư vấn miễn phí qua Helpline Lung.
+ Chơi thể thao
Như mọi người mắc bệnh suyễn, thiếu niên nên được sống tích cực, mạnh khỏe, kể cả chơi thể thao nếu họ muốn. Kiểm tra với bác sĩ nhi để chắc chắn rằng kế hoạch hành động của con bạn được cập nhật, và chắc chắn rằng huấn luyện viên biết con bạn bị suyễn và có một bản sao kế hoạch hành động này.
Giữ tích cực
Bạn có thể tác động lớn lên việc con bạn xử lý suyễn tốt như thế nào bằng cách bạn xử lý suyễn của con bạn tốt như thế nào. Hãy lắng nghe con bạn. Hỗ trợ bé. Hãy nói bạn tự hào thế nào về việc bé đang xử trí tốt suyễn thế nào.
Nguồn: Hội Phổi Hoa Kỳ
http://www.lung.org/lung-disease/asthma/living-with-asthma/parents-with-children.html
Trần Thanh Xuân dịch
